Letoon Antik Kenti, Muğla’nın Seydikemer ilçesine bağlı Kumluova köyü yakınlarında yer almaktadır. Xanthos Antik Kenti’ne yaklaşık 4 kilometre uzaklıkta bulunan Letoon, Antik Çağ’da Likya’nın dini merkezi olmuştur. Ören yerinde yapılan kazılarda ele geçen buluntulara göre ilk yerleşim MÖ 7. yüzyıla kadar gitmektedir.
Şair Ovidius’un anlattığı bir efsaneye göre Zeus’tan hamile kalan Tanrıça Leto, ikiz çocukları Artemis ve Apollon’u Delos’ta doğurur. Sonra Xanthos Nehri'nin denize ulaştığı yere gelip nehir boyunca Leto Tapınağı'nın bugün bulunduğu yerdeki kaynağa varıncaya dek yürür.
Kaynakta çocuklarını yıkamak isteyen fakat yerli halk tarafından engellenen tanrıça; yöre halkını, kurbağaya çevirir. Letoon kentinin kuruluşu bu mite dayanmaktadır.
Antik kent merkezinde yan yana dizilmiş üç adet tapınak bulunmaktadır. Bunlardan en batıdaki ion düzeninde olup Ana Tanrıça Leto’ya aittir. Daha küçük olan ortadaki tapınak Artemis’e, en doğudaki tapınak ise Apollon’a ithaf edilmiştir.
Apollon Tapınağı'nın ortasında bulunan ve
Apollon Mozaiği olarak tanınan pano, kazı alanında doğal tahribata açık olması nedeniyle Fethiye Arkeoloji Müzesi teşhirine taşınmıştır. Apollon Tapınağı yakınındaki Helenistik çöplük alanı içinde bulunarak bugün
Fethiye Müzesi'nde sergilenen
Üç Dilli Kitabe oldukça önemlidir. Likçe, Aramice ve Grekçe olarak yazılmış olan bu kitabe, Likya dilinin çözülmesinde etkili bir rol oynamıştır. Tapınakların güneybatısında Nymphe kültüne adanmış bir çeşme binası ile bu çeşmenin doğu kenarında
erken Hıristiyanlık dönemi kilisesi yer almaktadır. Ören yeri içerisinde ayrıca stoa ve Helenistik dönem tiyatrosu görülmeye değer kalıntılar arasındadır.
Likya uygarlığının özgünlüğü ve kazılarda elde edilen buluntuların önemi nedeniyle dünya mirası olarak önerilen Letoon, ortak önemleri nedeniyle Xanthos ile birlikte 1988 yılında, UNESCO Dünya Mirası Listesine alınmıştır.
Kaynak: Muğla İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü.