Çancılık - Niğde
http://www.nigdekulturturizm.gov.tr/TR,74413/cancilik.html adresinden, 01 Temmuz 2014 tarihinde alınmıştır.
El Sanatları
Anadolu’da olduğu gibi Niğde'de de "Çancılık" uzun yıllardan beri süregelen bir el sanatıdır. Bu sanat ilimiz Bor İlçesi'nde yaygın olarak yer bulmuştur. Önceleri yılın on iki ayı yapılan çancılık artık yalnız yaz aylarında yapılan bir el sanatı olarak devam etmektedir. Çan yapımında kullanılan aletler; sac makası, çan çekici, dövme taşı, dövme halkası, sava (örs), perçim (çanın kenarlarını birleştirip sağlamlaştırmak için takılan bir çeşit çivi) dir.
Çanın ana malzemesi sacdır. Bu saclar tabaka halinde alınır. Yapılacak çanın ebadına göre sac makasıyla kalıplar halinde kesilir. 4-5 tanesi üst üste konulur ve yumuşatmak için ateşe verilir. Ocaktan çıkarılıp dövme halkasına konularak çan çekici ile dövülerek şekil verilmeye başlanır. Saclar dövüldükçe kadeh veya tas şeklini alır. Dövme işlemi saclar istenilen şekli alana kadar devam eder. Daha sonra üst üste konulan saclar birbirlerinden ayrılarak işlemler tek tek yapılmaya devam edilir. Bu parçalardan ya iki tanesi birleştirilerek bir çan meydana getirilir ya da şibikli (yekpare) adı verilen tek parçadan oluşan çanlar yapılır. Tek parçadan yapılacak çanın dövülmüş sacı alınır hafifçe ağız kısmı birbirine yaklaştırılır ve iki kenarı yaklaştırılır, örse konulur ve çekiçle dövülerek birleştirilir. Sağlam olması içinde perçim denilen küçük çivi ile birbirine tutturulur. Sonrasında kulpu takılır. Renk ve sesin oluşturulabilmesi için içine bakır tozu atılır dışı da sarı, bakır metali ve cam parçacıklarının içinde bulunduğu kireçli bulamaçla kaplanarak ateşe verilir ve tavlanır. Ocaktan çıkarılan çan soğumaya bırakılır. Soğuduktan sonra çanın ses çıkarmasını sağlayan demirden veya sacdan yapılan dili takılır.
Çanlarda sesin iyi olması görünüşten daha önemlidir. En son olarak dili takılan çanın sesinin uygun biçimde olması için çan ustası o sesi bulana kadar çanı örste döver. Çanın sesi ayarlanınca da çan yapımı tamamlanmış olur. İki parçadan yapılan çanlarda ise dövülerek şekil verilmiş iki sac perçinlenerek çan şekli oluşturulur. Diğer bütün işlemler aynı şekilde yapılarak bu çanın yapımı da tamamlanır. Çan çeşitleri; top çan, deve çanı, yassı(iki dilli) çan, keçi çanı (tıngırak) ve dökme çandır. Bor İlçesi'nde önceleri yaygın olarak yapılan çancılık son zamanlarda artık çok azalmış olup günümüzde az sayıda ustayla varlığını devam ettirmektedir.
Kaynak: http://www.nigdekulturturizm.gov.tr/TR,74413/cancilik.html adresinden, 30.06.2014 tarihinde alınmıştır.
Görüntülenme Sayısı :
3251
Eklenme Tarihi :
30 Haziran 2014 Pazartesi
Güncellenme Tarihi :
03 Aralık 2020 Perşembe