Anadolu yapı geleneğinin en güzel örneklerinden biri olan Göğceli Camii, Türkiye sınırları içinde ayakta kalabilen en eski ahşap camilerden biridir. Samsun’un Çarşamba ilçesinde, garipler mezarlığı olarak da bilinen Gökçeli Mezarlığı içindedir. Bölgedeki tipik mezarlık içi camilerden biridir.
Tanıtma Genel Müdürlüğü Arşivi, Gülcan Acar
Anadolu Selçuklu dönemine ait olan caminin inşa kitabesi bulunmamaktadır. Camiden alınan ahşap numuneler üzerinde yapılan testler sonucunda 1206 yılında inşa edildiği, önündeki revakın ise 1335 yılında eklendiği veya onarıldığı tespit edilmiştir. 2007 yılında kapsamlı bir restorasyon geçirmiştir
Tanıtma Genel Müdürlüğü Arşivi, Gülcan Acar
Cami, ahşap yığma tekniğinde, köşeleri kurtboğazı geçmelerle, duvar boyunca tek parça olarak uzatılan ahşap perdelerle inşa edilmiştir. Yapıda çivi kullanılmamış, dövme demir çivi yalnızca direk başlarının kirişlere bağlantısında ve harim kısmında revak bölümlerine doğru uzanan merteklere yapılan eklerde kullanılmıştır.
Tanıtma Genel Müdürlüğü Arşivi, Gülcan Acar
Tek katlı yapının üst üste yığma tekniğiyle yapılmış duvarlarını tek parça kalaslar oluşturmaktadır. Duvarlarda tek parça olarak kullanılan kalaslar yaklaşık 15-18 santimetre kalınlığında, 50-70 santimetre eninde ve yaklaşık 12-20 metre uzunluğundadır. Ahşap cami taşınabilir özelliktedir. Duvarlarda, direklerde, direk başlarında, kirişlerde, merteklerde ve mahya ışığı gibi yapının birçok yerinde karaağaç, dişbudak ve kestane gibi ağaçlar kullanılmıştır.
Tanıtma Genel Müdürlüğü Arşivi, Gülcan Acar
Caminin özellikle tavanındaki nakışlara Anadolu’da başkaca hiçbir yapıda rastlanmamaktadır. Bitkisel motifler, kök boyaları kullanılarak kalem işi ve renkli boyama şeklinde yapılmıştır. Cami içerisindeki süslemeler hemen hemen her tahtada farklı motif ve kompozisyonlar ile oluşturulmuş, tekrar eden süslemelerden kaçınılmıştır. Nakışların erken Osmanlı döneminde başlayıp klasik devir sonundaki bir zamanda tamamlanmış olabileceği düşünülmektedir.
Kaynaklar:
Samsun İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü.
Can, Yılmaz (2004). Samsun Yöresinde Bulunan Ahşap Camiler.