Fırfırlı Cami, Şanlıurfa kent merkezinde Vali Fuat Caddesi üzerinde yer almaktadır. Kilise olarak inşa edilen yapının esas adı On İki Havari Kilisesi olup Aziz Havariler Kilisesi olarak da anılmaktadır. Kitabesi bulunmadığı için inşa tarihi bilinmemektedir.
Murat Öcal
Kaynaklara göre Van ilindeki tarihi Varak Manastırı’nda bulunan ve Hristiyanlık açısından büyük önem taşıyan Varak Haçı, 1092 yılında Urfa’ya getirilerek bu kiliseye konulmuştur.
Murat Öcal
Osmanlı döneminde yapı üzerinde rüzgârgülü benzeri materyaller olduğu için halk arasında “Fırfırlı Kilise” olarak isimlendirilmiş; 1956 yılında kilise camiye çevrildikten sonra, aynı isim camiye verilmiştir. Günümüzde cami olarak hizmet veren yapı, camiye çevrilmeden önce bir süre cezaevi olarak da kullanılmıştır.
Murat Öcal
Yapı kesme taştan, üç nefli bazilikal plan düzeninde yapılmıştır. Batı cephedeki giriş kapısı, içerden yarım kubbeli, dış cepheden sivri kemerli olup pembe mermer taşındandır. Çan kulesi, ana giriş kapısının üzerinde yer almaktadır.
Giriş kapısında bulunan Arapça yazının Türkçesi: Emin bir şekilde giriniz. Murat Öcal
Kilisenin apsisi, camiye çevrilme esnasında duvarla örülerek pencereye dönüştürülmüştür. Güney pencerelerden biri de mihrap haline getirilerek, güney duvarın ortasında bulunan yarım sütunun önüne taş minber yapılmıştır.
Murat Öcal
Mimarisiyle dikkat çeken yapının dış cephelerindeki yarım sütunlar ve bezemeler birer dekorasyon unsuru olarak ilgi uyandırıcıdır. Taş süsleme bakımından oldukça zengin olan yapının özellikle batı cephesindeki ve köşe kulelerindeki taş işçiliği dikkat çekicidir.
Kaynaklar:
"Kültür ve İnançlar Diyarı Şanlıurfa" Şanlıurfa Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayınları Şehir Kitaplığı Dizisi:26
“Şanlıurfa Camileri”, A. Cihat Kürkçüoğlu, Şanlıurfa: Şurkav Yayınları, 1993.