Siirt’in Baykan ilçesinde yer alan Veysel Karani Türbesi, yanındaki cami ile birlikte bir külliye meydana getirmektedir. Yapıların ilk inşa tarihi bilinmemektedir. 10. yüzyılda coğrafyacı Makdisi ile alim Nasır-ı Hüsrev’in eserlerinde bahsi geçen yapıdan, Evliya Çelebi de Seyahatname adlı eserinde Mescid-i Üveys-i Karani olarak söz etmiştir.
TGA
Türbe; cami, şadırvan ve diğer müştemilat binalarıyla aynı avlu içinde yer almaktadır. Kareye yakın dikdörtgen planlı olup kubbe ile örtülüdür. Türbenin kuzey cephesinde iki kapı vardır. Bitkisel süslerle bezenmiş Veysel Karani’nin ahşap sandukasının etrafı ahşap bir korkulukla çevrilidir. Sanduka köşelerde sepet örgülü birer, yanlarda çiçek motifli ikişer sütuna oturan yuvarlak ve dilimli sivri kemerli bir bölüm içinde yer almaktadır. Türbede pencere açıklıklarının üst hizalarına kadar duvarlar yeni çini karolarla kaplanmıştır. Üst kısımlarda ve kubbede bitkisel süslemeli kalem işleri ve hat uygulamaları bulunmaktadır.
Türbe günümüzde önemli bir ziyaret mahalli olup her yıl burada Veysel Karani’yi anma etkinlikleri düzenlenmektedir.
Veysel Karani kimdir?
Anadolu halk kültüründe Veysel Karani diye anılan Üveys el-Karani, Yemen’in Karen köyünde dünyaya gelmiştir. Zahidane hayatı dolayısıyla Veysel Karani, tasavvuf ehli tarafından örnek bir şahsiyet kabul edilmiş; Hz. Peygamber’i zahiren görmemekle birlikte manen kendisinden feyzaldığı ileri sürülmüştür. Ömrünü çobanlık yaparak geçiren Karani'nin Hazreti Ali’nin hilafeti sırasında şehit düştüğü inanışı yaygındır.
Her yıl dünyanın dört bir yanından çok sayıda ziyaretçinin geldiği türbe, halk arasında “ziyaret” diye anılmaktadır.
Kaynaklar:
Siirt İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü.
Türkiye Diyanet Vakfı, İslam Ansiklopedisi web sitesi. “Veysel Karani Külliyesi.”
Türkiye Diyanet Vakfı, İslam Ansiklopedisi web sitesi. “Veysel Karani.”