Gülbaharhatun Camii, içerisinde medrese, imaret, mektep, hamam ve dârülkurrânın da yer aldığı Hatuniye Külliyesi’nin türbesi ile birlikte ayakta kalabilmiş iki yapısından biridir. Yavuz Sultan Selim'in annesi Gülbahar Hatun'un hatırası için Ortahisar'ın batısında, Zağnos Köprüsü'nün yakınında bir külliye içerisinde yapılmıştır. Caminin inşa kitabesi yoktur. Kaynaklar, 1514 yılında yaptırıldığını göstermektedir.

 

 

Cami erken devir Osmanlı mimarisinde ayrı bir plan tipi oluşturan zaviyeli camiler grubuna girmektedir. Duvar işçiliği özenlidir. Pencerelerde, son cemaat yerinde, kemerlerde ve minarede koyu gri ve sarımsı beyaz taş kullanılmıştır. Mihrap mermerden yapılmıştır. Kenar bordürleri sade, tepeliği bitkisel süslemelidir. Beşgen niş, mukarnaslı bir kavsara ile son bulmaktadır. Köşeliklerinde ikişer kabara (gül bezek) motifi yer alır. Minber de mermerden olup sade bırakılmıştır. Caminin klasik dönem süslemeleri bozulmuştur. Bugünkü süslemeler son onarımlarda yapılmıştır.

 

 

Caminin doğusunda yer alan ve Hatuniye Külliyesi’nden cami dışında günümüze kadar gelebilen tek eser olan bu yapı, Yavuz Sultan Selim tarafından annesi Gülbahar Hatun için yaptırılmıştır. 

 

Külliyenin en eski yapısı olan türbe 1505 yılında inşa edilmiş; günümüze gelene kadar birçok defa onarımdan geçmiştir.

 

Türbe, sekizgen prizma şeklinde olup kubbelidir. Türbenin kuzey yüzü dışında bütün cephelerinde pencere bulunmaktadır. Renkli taşlarla tezyin edilmiş pencere kemerlerinin üzerinde birer kabartma madalyon yer almakta ve bunların içlerinin zengin süslemelerle doldurulmuş olduğu görülmektedir. Güneydoğuya açılan kapının üstünde inşa kitabesi ve ayrıca rûmîler içinde iki besmele bulunmaktadır.

 

Kaynaklar: 

 

Trabzon İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü.

 

TDV İslam Ansiklopedisi web sitesi. “Gülbahar Hatun Camii ve Türbesi.”

 

“Trabzon Vakıf Eserleri.” Vakıflar Genel Müdürlüğü, 2024.