Sarıkaya Roma Hamamı, Yozgat’ın Sarıkaya ilçesinde yer almaktadır. Roma mimarisinin Anadolu’da korunmuş olan en ünik termal hamam yapısıdır. Yapıda yer altından çıkan sıcak su kaynağı doğrudan kullanılmıştır.
Hamam, MS 2. yüzyılda, Roma döneminde, bölgede bulunan ve Aquae Sarvenae olarak adlandırılan termal kaynağın üzerine inşa edilmiştir. Bizans döneminde Hristiyanlığın bölgede yayılmasından sonra hamamın kuzey kısmına bir kilise eklenerek ismi, kiliseye atfen Basilica Therma olarak değiştirilmiştir. Sarıkaya, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde de önemli bir kaplıca merkezi olmuş; değişiklik ve eklentilerle sürekli kullanılan hamam, Cumhuriyet dönemindeki altyapı uygulamaları ile oldukça tahrip olmuştur.
Official Turkish Museums
Sarıkaya Roma Hamamı'nın büyük kısmı yıkılmış, günümüzde yalnızca arka mekâna geçişi sağlayan tonozlu batı cephe duvarı ayakta kalabilmiştir. Bu kısımda on gözlü ve iki katlı mermer kemerli bir duvar görülmektedir. Cephe korint düzeni entablatur dizilişine uygun yapılmıştır. Kemer ayakları üzerindeki yarım sütunların en alt kısımları hariç diğer kısımları tahrip olmuştur. Batı cephe arkasında üç gözlü ve tek katlı bir kemer ile bunun kuzeyine doğru ön cephe kemerleri boyunca devam eden iç kemer sıralarına ait alt kısım taşları görülmektedir. Yaklaşık 30 metre uzunluğundaki duvarın kuzey ve güney uçlarında dairesel havuz kısımları bulunmaktadır. Önünde büyük termal havuz, cephe gerisinde iki taraftan merdivenle inilen ve öndeki büyük havuza kemerler vasıtasıyla doğrudan geçiş yapılan iç havuz ve bunun doğusunda üçüncü bir havuz göze çarpmaktadır.
Sarıkaya Roma Hamamı, Anadolu’da yapılmış Roma dönemine ait sayılı termal hamamlardan biridir. 2018 yılında UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’ne alınmıştır.
Sarıkaya Kaplıcaları Efsanesi (Kral Kızı Hamamı)
Kral Kızı Hamamı olarak da bilinen Sarıkaya Kaplıcalarının efsanesi halk arasında şöyle anlatılır: Kayseri'de oturan Roma krallarından birinin kızı amansız bir hastalığa yakalanır. Kral, kızını birçok hekime götürür; tedavisi için her şeyi yapar. Ama güzelliği dillere destan bu kızın derdine çare bulunamaz. Kızın hastalığı gün geçtikçe ilerler ve kız artık yürüyemez hale gelir. Ayakları tutmaz, dizleri küt olur.
O günlerde Sarıkaya sazlık ve bataklıktır. Sıcak suyun olduğu yerde küçük bir gölet oluşmuştur. Kral küçük kızını son çare olarak bu sıcak suyun bulunduğu yere gezsin diye gönderir. Artık ömrünün sayılı günlerini yaşayan zavallı kız avunmak için bu çamurlu gölet kenarında dolaşır ve zaman zaman arkadaşlarıyla bu çamurlu sulara girer. Gezmek ve avunmak için girdiği çamurlar ve sıcak su kıza iyi gelir. Bir müddet burada kalır, gün geçtikçe kızın hastalığı iyi olmaya başlar. Dizleri açılır; yavaş yavaş adım atmaya ve yürümeye başlar. Sonunda tamamen iyileşen güzel kızın buradaki sıcak su sayesinde iyi olduğu anlaşılır. Bunun üzerine kızın babası kral, buraya mermerden bir havuz yaptırır, etrafı kesme büyük taşlarla çevrilir. Önceleri kimsenin olmadığı bu havuz çevresinde bir şehir oluşur. Kralın kızının adı bu yeni şehre verilir.
Kaynaklar:
Yozgat İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü
Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü. “Sarıkaya Roma Hamamı Örenyeri.”