Erbil Atabekliği (Beğ-Teginliler) (1146-1232)

Musul Atabeyi Zengî’nin Musul vâlilerinden olan, Beğ-tegin oğlu, Zeyn’üd-din Ali Küçük, Zengî’nin ölüm tarihinde (1146), Erbil merkez olmak üzere, Şehr-i Zor, Hakkarî, Sincar ve Harran’a sahip bulunurken, ömrünün sonuna doğru, alilliği dolayısıyla ülkesini Musul atabeyi Mevdûd’a bırakarak, Erbil’e çekilmişti (1167). Oğlu Müzaffer’üd-din Kök-böri, önce Musul Atabeyi II. Seyfeddin Gazi’nin hizmetine girdi, sonra Selâhaddin Eyyûbî ile işbirliği yaparak, yardımına karşılık Urfa’yı aldı (1183) ve onun kız kardeşi ile evlendi (1185). Salâhaddin’in ölümü (1193) üzerine tamamen müstakil olarak, komşuları ile ve Eyyûbîler’le dostça geçinmek, birkaç Moğol akınını püskürtmek suretiyle ülkesini korudu. Kök-böri 44 sene süren beyliği zamanında memleketini imâr etti. Erbil şehri tarih boyunca ilk ve son defa mühim kültür merkezlerinden biri oldu. Bir ara Anadolu Selçukluları’na tâbi olan Kök-böri’nin ölümü (1232)’nden sonra, kendisini vârisi olmadığı için, Erbil toprakları, vasiyeti gereğince, Abbasî Halifeliği’ne intikal etti.

Kaynak:

Tarihte Türk Devletleri, C.I, Ankara Üniversitesi, Ankara 1987, s. X + 422.

Tarihte Türk Devletleri, C. II, Ankara Üniversitesi, Ankara 1987, s. VI + (423-816) + 16 Harita.

Metnin tümüne ''Erbil Atabekliği (Beğ-Teginliler)'' isimli dökümandan ulaşılabilir.