Özerk Türk Cumhuriyetleri

Altay Cumhuriyeti

Orta Asya’da Asya kıtasının coğrafî merkezinin hemen kuzeyinde yer almaktadır. Batıda Kazakistan, kuzeyde Rusya Federasyonu, doğuda Tuva ve Hakas Türk Cumhuriyetleri, güneyde Moğolistan, Doğu Türkistan ve Kazakistan ile komşudur. Yüzölçümü 92.902 km2 olan Altay Cumhuriyeti’nin nüfusu 198,1 bin olup, 70 yıllık komünist düzende buraya sürgün edilmiş 38 çeşit millet yaşamaktadır. Nüfusun % 60’ını Ruslar, % 31’ini Altay Türkleri oluşturmaktadır.

Başkenti Gorno-Altay’dır. Müslümanlık, Hıristiyanlık ve Şamanizm dinleri yaygındır. Dilleri Türkçe’dir.

SSCB’nin dağılmasından sona 1991 yılında muhtar, 1992 yılında Rusya Federasyonu’na bağlı Özerk Cumhuriyet hâline gelen Altay Cumhuriyeti’nin en büyük problemi nüfusun % 60’ının Rus olmasıdır. Bu durum Altay Parlâmentosu ve devlet kadrolarına yansımış olup, Cumhuriyet’te Ruslar ezici bir çoğunluğa ve kontrole sahipti.

Cumhuriyette milliyetçilik akımı, Türk dil ve kültürünü muhafaza çok güçlü olup, tam bağımsız ve Rus’suz bir Altayeli’ne kavuşmak için faaliyet gösteren birçok kişi ve kuruluşlar aktif çalışmalarını sürdürmektedirler.

Ancak bugünkü şartlar gereği Ruslar’la iyi geçinmek zorunda olduklarından “millî” direniş zayıf görünmektedir.

Parlâmentodaki Türk milletvekilleri içinde bağımsızlı hareketleri mevcut olup, “Altay Halk Cephesi” bu kuruluşların başını çekmektedir. Altay Cumhuriyeti’nde çok güçlü ve büyük taraftarı bulunan “Altay Halk Cephesi” maddî destekten yoksundur. Maddî destek sağlayacakları ve yol gösterecekleri aramaktadır.

Bütün bunlara rağmen Devlet Başkanı önderliğinde hükümet yurt dışında elçi bulundurmak kararını almış, bu amaçla TC Dışişleri Bakanlığı’na müracaat bile yapılmıştır. 1,5 yıl geçmesine rağmen netice alınamamıştır.

Kaynak:

Bainbridge, Margaret; Dünyada Türkler, Çev. Mehmet Harmancı, Say Yayınları, İstanbul 1995, s. 338 + 1 Harita.

Devlet, Nadir; Çağdaş Türk Dünyası, Marmara Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul 1989, s. X + 328.

Orkun, Hüseyin Namık; Yeryüzünde Türkler, Çınaraltı Yayınları, İstanbul 1944, s. 112.

Özkan, Nevzat; Türk Dünyası, Nüfus, Sosyal Yapı, Dil, Edebiyat, Geçit Yayınları, Kayseri 1997, s. VIII + 416.

Türk Dünyası El Kitabı, TKAE, Ankara 1976, s. VIII + 1452 + 1 Harita.

Metnin tümüne "Özerk Türk Cumhuriyeti" isimli dokümandan ulaşılabilir.