Osmanlı türbe mimarisinin en ilginç yapılarından biri olan Hamur Kümbeti, Ağrı’nın Hamur ilçe merkezinin kuzeydoğusunda, ilçenin kurulduğu vadiye hâkim durumdaki mezarlığın ortasında yer almaktadır. Kim tarafından ve ne zaman yapıldığı kesin olarak bilinmemektedir.

 

Türk-İslam türbe mimarisinden farklı bir tarzda inşa edilen ve örneğine rastlanmayan yapı, uzaktan bakıldığında adeta büyük bir sanduka görünümündedir. Yapının tamamında düzgün kesme taş kullanılmıştır. Dört adet siyah bazalt kuşak dışında, kirli beyaz tüf taşı ile yapılmıştır. Beden duvarlarından üst örtüye geçişte dışa taşıntı yapan üst kuşak, giriş kapısı hizasında yukarıya doğru çıkıntı yaparak giriş kapısını belirlemektedir. Doğubayazıt İshak Paşa Sarayı ile bir malzeme benzerliği göstermektedir.

 

 

Dikdörtgen bir yapıya sahip olan kümbet, giriş avlusu ve asıl mezar odasından oluşmaktadır. Güneybatı köşede yer alan sivri kemerli eyvan türü bir taç kapı ile geçilen giriş avlusu, düz atkı taşlı bir dikdörtgen kapı ile asıl mezar odasına bağlanmıştır. Giriş avlusunda bir, asıl mezar odasında dört adet mazgal pencere bulunmaktadır. Her iki bölümün üzeri içten aynalı tonoz, dıştan balık sırtı biçiminde bir üst örtü ile örtülmüştür.

 

Kümbetin içi de dışı gibi sade tutulmuştur. Giriş kapısının açıldığı avlu bölümünün güney duvarında sivri kemerli bir çıralık, doğu duvarında da bir mazgal pencere bulunmaktadır. Bu bölümdeki mezar tamamen tahrip edilmiştir. Dikdörtgen bir yapıya sahip olan asıl mezar odasının doğu ve batı duvarlarında ikişer mazgal pencere, batı duvarında da avludaki çıralığa benzer bir çıralık bulunmaktadır. İçeride yer alan dört adet mezar tamamen tahrip edilmiş olup, mezarlardan birkaç parça mezar taşı günümüze ulaşabilmiştir. Mezar taşı süslemelerinde Selçuklu ve Osmanlı etkileri görülmektedir.

 

Kaynak: Alpaslan, İ. (1995). "Her Yönüyle Ağrı. " Tutibay Yayınları.