Hacı Bayram Veli Camii, Bayram Sokak'ta Augustus Meydanı'nda yer alır. Taş kaideli, tuğla duvarlı kiremit çatılı bir camidir. Planı uzunlamasına dikdörtgen olan cami, doğusunda Augustus Tapınağı duvarına, güneyde Hacıbayram Veli Türbesi'ne dayanmıştır.
Fotoğraf: Hamit Yalçın
Kuzeyde ve batıda haremin yarıdan fazlasını kaplayan son cemaat yeri sonradan ilave edilmiştir. Kare taş kaideli, silindirik tuğla gövdeli ve iki şerefeli minare türbenin güneydoğu duvarında yükselir. Dışta alt pencereler sivri kemerli taş nişlerle kuşatılmıştır. Alçı şebekeli üst pencereler sivri tuğla kemerlidir. Son cemaat yerinde, ayrıca; dikdörtgen ara pencereler sıralanır. Son cemaat yerinin güneye bakan çıkıntı duvarında yeşil sırlı tuğlaya benzer yağlıboya sülüs yazı ile “Kelime-i Tevhid“ yazılıdır.
Charles Texier. Asia Mineure. Paris, 1849
Gravürlerden Fotoğraflara Türkiye, M.Fatih Demirhan
Harem tek sahınlıdır ve kasetleme işçiliği ile yapılmıştır. Ahşap tavanlıdır. Kuzeyde ahşap kadınlar mahfili yer alır. Tavan, kenarlarda çeşitli çiçek desenleriyle süslü bir pervaz ile çevrilidir. Haremde duvarlar pencere üstlerine kadar, yenilenmiş olan çinilerle kaplıdır. Müezzin mahfilinin altında eski çiniler mevcuttur. Bunlar 18'inci yüzyıla ait Kütahya çinileridir. Kalıplama tekniği ile yapılmış olan mukarnas nişli mihrap sonradan boyanmıştır. En dışta mukarnas frizi ile kuşatılmıştır. Tepesi mazgal gibi palmet yaprakları ile taşlanmıştır. İkinci bordürde neshi yazı ile “Kelime-i Tevhid“ tekrarlanır. Üçüncü bordür yıldızlar meydana getiren çokgenlerle doldurulmuştur. Dördüncü bordür yine “Kelime-i Tevhid” in tekrarlandığı neshi yazı ile süslenmiştir. Taklit kündekari tekniği ile yapılmış ahşap üzerine boyalı minber kaliteli bir işçilik sergiler.
Camide ahşap üzerine boyalı bütün nakışlar Nakkaş Mustafa tarafından yapılmıştır. Cami Hacı Bayram-ı Veli’nin torunlarından Mehmet Baba tarafından 1714 tarihinde tamir ettirilmiştir. İlk yapılışı 1427–1428 tarihlerinde olan cami, tavan, mihrap-minber işçiliği süslemesi, müezzin mahfili altındaki çinileri ve tavan yapımı ile tamamen 17'nci yüzyıl sonu 18'inci yüzyıl başı Ankara camilerinin karakterini kazanmıştır. Tamir kitabesi de bunu gösterir. Hacı Bayram Veli Camii Ankara’nın en önemli camilerindendir.
Fotoğraf: Ankara İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü
Taşıdığı mimari özelliklerin yanı sıra 15. yüzyıldan itibaren Bayrami (Bayramiyye) Tarikatı’nın Anadolu’da yayılması ile ilgili anıtsal bir örnek olan Hacı Bayram Camii, 2016 yılında UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’ne eklenmiştir.
Kaynak: Ankara İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü